Metody nauki
“Gdyby młodzi i dorośli uczniowie zdawali sobie sprawę z procesów, które zachodzą w naszym mózgu, to nigdy świadomie nie zdecydowaliby się na wkuwanie dzień przed egzaminem”
Radek Kotarski
Całe życie się uczymy. Zaczynamy jako małe dzieci, które poznają świat. Później uczymy się w szkole bardziej lub mniej przydatnych informacji, ale także uczymy się życia, nabywamy nowe zdolności i umiejętności. Uczymy się zachowań swoich oraz innych. Później uczymy się zawodu, uczymy się pracy, uczymy się obsługi różnych urządzeń, uczymy się jak być rodzicem, jak być dziadkami…
Całe życie się uczymy…
Wiemy, że uczyć się musimy, bo to nasz obowiązek. W szkole dostajemy ogrom informacji, które bardzo często uważamy za nieprzydatne. Ale, czy aby na pewno tak jest?
Fakt świadomości, po co się uczymy, jest na tyle istotny, że konieczne jest również wiedzieć JAK SIĘ UCZYĆ.
Wśród uczniów dominuje metoda 3Z: “Zakuj, zdaj, zapomnij”. W aktualnym świecie metoda ta niestety niezbyt się sprawdza, ponieważ wszystko się mocno i szybko zmienia, więc nie wiadomo, kiedy i jaka wiedza będzie nam potrzebna.
Poniżej zostały przedstawione, bardzo zwięźle, metody, w jaki sposób się uczyć. Po szerszy zakres informacji odsyłam do książki “Włam się do mózgu” Radka Kotarskiego.
Metody te należy używać w zależności od materiału z danego przedmiotu i takie, które najlepiej nam pasują.
Metoda tancerki
Mądrze rozłożona nauka w czasie, ot cała tajemnica. Jednym słowem – nauka systematyczna. Tylko, co to dokładnie oznacza?
Tancerki, muzycy, sportowcy nie przygotowują się do spektaklu, koncertu, meczu w jeden dzień. Ćwiczą określoną ilość czasu, robiąc przerwy również w określonym przedziale czasu. Podobnie jest z nauką – ćwiczyć wiedzę, robiąc przerwy. Pomocny na pewno będzie przy tym terminarz, albo tabela z rozłożeniem sobie pracy na określony czas. Na przykład tak: organizacja nauki
Rozłożenie powtórek w czasie pozwala na zapamiętanie więcej i na znacznie dłużej, bo najgorzej jest się uczyć na ostatnią chwilę. Zamiast siedzieć godzinę, czytając tekst przed sprawdzianem, z którego i tak niewiele jesteś w stanie zapamiętać, rozłóż sobie naukę na tydzień po 10-15 minut stosując na przykład metody, które przedstawione są poniżej.
Metoda nauczyciela
Zamień się w nauczyciela i po prostu opowiedz komuś o tym, o czym przeczytałeś lub o czym się nauczyłeś. Może to być rodzic, rodzeństwo, może to być koleżanka z klasy (może taka, której nauka idzie trudniej – przy okazji jej pomożesz 🙂 pomoc z pożytkiem). Jeśli nie masz nikogo przy sobie, opowiedz na głos (to bardzo ważne!), tak jak komuś byś tłumaczył.
Przełóż informacje na własne słowa szukając powiązań i wyjaśnień. Podczas uczenia kogoś (faktycznie lub na niby) nie tylko przyswajamy informacje, ale również nabywamy nowe umiejętności: wzbogacamy słownictwo, nabywamy pewność siebie, łatwiej poradzimy sobie podczas wystąpień publicznych.
Metoda ciekawskiego dziecka
Pytaj, jaki jest sens informacji, którą poznajesz na zasadzie ciekawskiego dziecka. Odpowiedz sobie na te pytania – poszukaj w podręczniku, w internecie, zapytaj kogoś.
Nowe informacje, które są prawdziwe, racjonalne i logiczne pozwalają na zebranie faktów, które łatwiej się zapamięta na dłużej.
Np. Ryby mają płetwy.
Dlaczego?
Bo jest im to potrzebne do poruszania się w wodzie.
Ale jak to działa, że ryby pływają? Są różne płetwy, dlaczego, do czego one służą?
Metoda ta może najlepiej się sprawdzić z przedmiotów, w których należy wyciągać fakty: np. historia, biologia. Służy na nauczeniu się trudniejszych informacji, które zakorzenią się nam w głowie łatwiej, jeśli otoczymy je dodatkowymi informacjami, które sami sobie dopowiemy.
Metoda terminatora
Terminator to dawniej uczeń odbywający naukę rzemiosła u majstra (źródło: sjp.pwn.pl)
Ktoś, kto uczy się zawodu, musi nie tylko nauczyć się teorii, ale również i nauczyć się jak to zrobić, czyli nabyć praktykę. Wyobrażasz sobie chirurga, który tylko czyta jak przeprowadzić operację? Albo fryzjera, który ogląda tylko zdjęcia fryzur? No właśnie!
Jeśli coś zrobisz, wykonasz sam, czyli zamienisz teorię w praktykę, to łatwiej zapamiętasz. Przy czym nie musi to być też idealne odwzorowanie, czasem wystarczy symulacja.
Np. aby zapamiętać, że wodorotlenek powstaje, jeśli wrzucimy jakiś metal do wody, to niekoniecznie musisz przeprowadzić to doświadczenie (jest niebezpieczne 😉 ) – wystarczy, że zrobisz symulację wrzucania jakiegoś metalowego przedmiotu do wody i napiszesz na kartce słowo “wodorotlenek” i położysz obok naczynia z wodą.
Np. jeśli musisz się nauczyć wiersza na pamięć, to rób gesty, o których jest mowa w tekście – tak łatwiej zapamiętać słowa.
Metoda ta między innymi świetnie sprawdzi się w przedmiotach doświadczalnych, np. chemia, fizyka, biologia.
Metoda testu zderzeniowego
Sprawdzaj swoją wiedzę prostymi testami – zrób sobie taki test sam, albo wykorzystaj testy w necie (takie testy można znaleźć np. na: szkolnictwo.pl, testwiedzy.pl). Albo, aby sprawdzić swoją wiedzę, napisz na kartce wszystko, co wiesz w danym temacie – metoda ta pozwala z jednej strony utrwalić wiedzę, a z drugiej strony wyłapać informacje, które nie do końca pamiętamy, więc zyskujemy wiedzę o tym, nad czym musimy jeszcze popracować. Jednym słowem – nie czytaj tekstu w podręczniku po raz kolejny, tylko sprawdź się, ile z niego pamiętasz. Popełniaj błędy, bo najlepiej uczy się na popełnionych błędach. Np.
W którym roku wybuchła II wojna światowa?
Odpowiedź:….
Jakie były powody jej wybuchu?
Odpowiedź:….
Jakie były jej skutki?
Odpowiedź: …..
Sprawdź swoje odpowiedzi z podręcznikiem. Błędne odpowiedzi lub ich brak zweryfikuj z podręcznikiem. Wróć do tego testu za jakiś czas.
Metoda ta sprawdzi się na pewno przed testami, sprawdzianami i egzaminami z każdego przedmiotu i każdej partii materiału. Taką metodą informacje zapamiętamy na dłuższy czas, a nie tylko na sprawdzian.
Metoda fiszek
Prosty sprawdzian samego siebie, który opiera się na wykonaniu tzw. “fiszek”, czyli kartek, gdzie z jednej strony jest pytanie, a z drugiej strony odpowiedź. Niezbędne jest tu pudełko, które poleca się podzielić na 5 części. Fiszki wkłada się do pierwszej przegródki i wyciąga – jeśli odpowiesz poprawnie, to wkładasz ją do przegródki drugiej, jeśli błędnie – to wraca ona do pierwszej. Po jakimś czasie, tj. np. na następny dzień – sprawdzasz swoją wiedzę z przegródki 2 i poprawne wkładasz do 3 itd. Metoda ta to prosty sprawdzian bez stresu i oszukiwania, a przy okazji sposób, żeby uniknąć pułapki pozorów posiadania wiedzy.
Metoda ta świetnie się sprawdza w językach obcych, ale także przed sprawdzianami.
Ciekawy link:
Martyna
Metoda immersji
Immersja – metoda stosowana w mikroskopii w celu zwiększenia zdolności rozdzielczej mikroskopu optycznego (źródło: wikipedia.pl). Do uzyskania takiego efektu stosuje się tzw. olejek imersyjny, który pozwala na zanurzenie się do wnętrza preparatu.
W metodzie tej należy pamiętać, że aby pojąć całość informacji, należy najpierw zanurzyć się w informacjach, pojąć podstawy, a następnie zgłębiać temat coraz bardziej, a w końcu zanurzyć się w pełni.
Uczniowie bardzo często nie zdają sobie sprawy, że aby czegoś się nauczyć, wyciągać i łączyć wnioski, najpierw muszą nabyć podstawowe informacje. Początkowo nabywamy je jako dzieci, ucząc się podstawowych czynności: chodzenia, ubierania się, jedzenia, mówienia. Kolejny pakiet otrzymujemy w klasach 1-3, a następnie w klasach wyższych, w szkole średniej itd. Częstym problemem jest zderzenie się z nowymi przedmiotami: biologią, geografią, w kolejnych latach fizyką, czy chemią.
Idąc metodą immersji powoli zagłębiamy się w temacie, ale nie zagłębimy się, jeśli się nie zanurzymy, czyli nie nabędziemy podstaw.
Dlatego powinniśmy dawać sobie czas na przyswojenie pewnych rzeczy i powoli rozwijać, a wystrzegać się “rzucania na głęboką wodę” bez uprzedniego przygotowania.
Metoda majstersztyku
Majstersztyk – przedmiot mający być sprawdzianem umiejętności zawodowych członka cechu, stanowiący warunek do uzyskania tytułu mistrza (źródło: sjp.pwn.pl)
“Znacznie lepiej zapamiętasz treści, które zorganizujesz i przetworzysz na własną rękę. Pobudzisz w ten sposób skojarzenia między poszczególnymi elementami materiałów do nauki”
Korzystaj z map myśli, grafiki, schematów, strzałek, różnych kolorów – to pobudza mózg to lepszego zapamiętywania informacji i poukładania ich w sobie w głowie.
Sprawdź się i przeczytaj tekst:
“Serce dorosłego człowieka ma wielkość zaciśniętej pięści. Jest położone w tzw. śródpiersiu środkowym, poniżej mostka, między kręgosłupem a prawym i lewym płucem. Budowa serca jest czterojamowa: mamy więc dwa przedsionki i dwie komory. Budowa serca jest skonstruowana tak, aby przedsionek prawy mógł zbierać krew z praktycznie wszystkich narządów ciała (z wyjątkiem płuc). Ten proces jest możliwy dzięki żyle głównej dolnej i górnej oraz zatoce wieńcowej. Nieutlenowana krew o szkarłatnym kolorze przepływa do prawej komory serca przez zastawkę trójdzielną i dalej przez zastawkę półksiężycowatą, pień płucny, tętnice płucne aż do płuc. Tam następuje wymiana gazowa i wypływająca krew jest bogata w życiodajny tlen. Jest to tzw. krwiobieg mały, inaczej zwany płucnym. Warto dodać, że pompowanie krwi z prawej komory przebiega pod niższym ciśnieniem niż pompowanie krwi z lewej komory. Jest to związane ze znacznie mniejszą odległością, jaką musi pokonać krew. Przez to też ściana prawej komory jest cieńsza niż komory lewej.Lewy przedsionek serca zbiera krew utlenowaną, jasnoczerwoną z płuc. Dzieje się tak, ponieważ w budowie serca wyróżnić możemy aż cztery żyły płucne wpadające właśnie do lewego przedsionka: żyłę płucną górną lewą i dolną lewą oraz żyłę płucną górną prawą i dolną prawą. Przez ujście przedsionkowo-komorowe lewe zaopatrzone zastawką dwudzielną (mitralną) krew przedostaje się do komory lewej. Z kolei krew z komory lewej jest pompowana do aorty na obwód. Tak działa tzw. krwiobieg duży (obwodowy).” (źródło: www.medonet.pl)
Ile informacji zostało przez Ciebie zapamiętanych?
A teraz spróbuj sobie to rozrysować… Na przykład tak:
Lepiej? 🙂
Metoda walenia
Walenie to ssaki żyjące głównie w oceanach. Ich sposób odżywiania się polega na pobraniu dużej ilości wody z niewielkimi organizmami. Kiedy zamyka paszczę organizmy zostają w jej środku, natomiast woda przepływa przez część zwaną fiszbinami, które pełnią rolę sita.
Bądź jak waleń i filtruj informacje, jakie docierają do Ciebie na lekcji, bądź po przeczytanym tekście, czy wykonanym zadaniu.
Naucz się robić notatki – to Twoje fiszbiny!
Umiejętność robienia notatek to jeden z najważniejszych elementów w procesie nauczenia się (nie uczenia się!). Naucz się zamieniać czyjeś słowa na własne i nie trać czasu na bezmyślne notowanie.
Stosuj swoje własne skróty myślowe:
- “Pełnią one funkcję”. – “F.:”
- “w Polsce” – w “PL”
- “w wyniku tego” – “—->”
Wprowadź Metodę Mapy myśli, czyli graficzno-słowna ściąga:
admin
np. mapa myśli obrazująca emocje i słowa z języka angielskiego.
Albo wprowadź Metodę Cornella, czyli notatka przyczynowo-skutkowa:
Kasia
Ciekawy dodatkowy link:
jacek.klosinski
Metoda pałacu pamięci
Metoda polegająca na stworzeniu sobie ciągu informacji w miejscu, które znamy (np. dom, alejki w parku) i dołożenia w poszczególnych miejscach informacji dodatkowych w postaci różnych osób, przedmiotów, czy sytuacji – najlepiej jak najbardziej absurdalnych, komicznych i wręcz niemożliwych w realnym świecie.
Bo takie właśnie informacje najbardziej zapadają nam w pamięci. Tak tworzysz swój własny pałac pamięci dla poszczególnych informacji.
O co chodzi:
Jak zbudować pałac pamięci:
O metodzie pałacu pamięci bardzo ciekawie można się dowiedzieć w mini serialu na Netflix ”Wyjaśniamy tajemnice umysłu” odcinek 1.
Metoda króla boksu
Królem boksu określa się Muhammada Ali, który w swoje treningi wniósł nowe metody, polegające na mieszaniu się ćwiczeń. Mianowicie podczas trenowania nie stosował utartych blokowo powtarzających się serii ćwiczeń, tylko zmieniał je w różnym nieokreślonym czasie. Tą metodę mogłoby się również nazwać metodą chaosu.
Ogólnie polega ona na przeplataniu różnych ćwiczeń z różnych działów, stosując wymieszanie informacji. Powoduje to, że mózg musi włożyć więcej pracy, a tym samym więcej się męczy, a to z kolei powoduje zwiększenie pamięci długotrwałej. Staraj się nie uczyć szablonowo!
Np.
Nauka pierwszej pomocy – informacje podawane w podręcznikach i filmach instruktażowych bazują na standardowych sytuacjach. Uczy się bandażowania, postępowania podczas omdlenia, później RKO… a przecież nie można uczyć się pierwszej pomocy szablonowo! Należy przeplatać ćwiczenia w zależności od sytuacji. W końcu podręcznikowe sytuacje przepełnione spokojem oraz bezpieczeństwem nijak mają się do rzeczywistości wypadków oraz zranień, które wymagają od nas podejmowania różnych decyzji.
Metoda zamiany miejsc
Zmieniaj okoliczności, w których się uczysz. Różnorodność miejsc do nauki tworzy nowe możliwości dla pamięci. Możesz zmieniać miejsce nauki w domu – raz w pokoju, raz w kuchni, albo w ciepły dzień przenieś się do ogrodu lub parku. Taka zamiana miejsca powoduje dostosowania się do różnych sytuacji, a tym samym łatwiejsze poszukiwania zapamiętanych informacji w przyszłości.
Bardzo często również mówi się, że należy uczyć się w ciszy. To nie do końca prawda i świadczą o tym badania. Każdy z nas lubi uczyć się w różnych warunkach, np. podczas słuchania muzyki, w otoczeniu ludzi w kawiarence; niektórzy lubią nieskazitelny porządek, a niektórzy twórczy nieład…
W skrócie: zmieniaj miejsca nauki oraz ucz się w takich warunkach, jakie Tobie odpowiadają najbardziej.
Metoda papugi
“Bierne kilkukrotne czytanie jednego materiału do nauki to zdecydowanie najmniej efektywna strategia uczenia się. Oszczędzaj czas i jej nie stosuj!”
Ale bądź jak papuga – powtarzaj! Powtarzać potrzebny materiał należy, bo inaczej nie zapamiętamy informacji na dłużej. Skuteczne uczenie się to przetwarzanie informacji.
Jak to zrobić? Znajdź własną metodę na naukę, stosuj opisane tu metody w zależności od przedmiotu, czy partii materiału. Uaktywniaj swój mózg różnymi sposobami.
ZNAJDŹ SWOJE METODY, STOSUJ RÓŻNE W ZALEŻNOŚCI OD MATERIAŁU I PRZEDMIOTU.
Stosuj immersję, bo “nie od razu Kraków zbudowano”, zmieniaj miejsca do nauki, bądź jak tancerka – ćwicz mózg systematycznie, bądź jak król boksu – wysilaj swój mózg, nie zapominaj być jak ciekawskie dziecko, bądź jak waleń, żeby Twoje notatki były majstersztykiem. Czasem zastosuj fiszki, czasem poczuj się jak nauczyciel, albo jak terminator, a może spróbuj stworzyć swój własny pałac pamięci? Ale przede wszystkim, bądź jak papuga – powtarzaj, np. stosując testy zderzeniowe.
Powodzenia 🙂
Tekst napisałam bezinteresownie dla uczniów i rodziców, bo po prostu natrafiłam na rzeczową i konkretną lekturę dotycząca metod nauki, czyli jak się uczyć, żeby się nauczyć. Postanowiłam się tą wiedza podzielić. Oczywiście nie odzwierciedla to pozycji i zdecydowanie odsyłam do książki, ponieważ wszystkie opisane tam metody są udowodnione badaniami naukowymi, doświadczeniami autora oraz fantastycznymi komentarzami.
Ale tekst również został napisany przeze mnie z czysto egoistycznych pobudek. Ponieważ chcę dzielić się tą wiedzą z uczniami, a żeby nie zapomnieć informacji potraktowałam artykuł jako moją ściągawkę, notatki i, aby zebrać informacje w jednym miejscu, do którego w każdej chwili będę miała dostęp. Pisząc ten artykuł skorzystałam z metody immersji, ciekawskiego dziecka, walenia oraz testu zderzeniowego 😊
Państwo też będą mieli dostęp w zakładce Doradztwo zawodowe, do czego serdecznie zachęcam oraz zapraszam, żeby zapoznawać się z różnymi informacjami.
Źródła:
- metody na podstawie książki Radka Kotarskiego “Włam się do mózgu”, Altenberg, Warszawa 2019
- sjp.pwn.pl
- https://blog.fiszki.pl/metoda/jak-sie-uczyc-zeby-sie-nauczyc/
- http://prologpublishing.com/pliki/fiszki.pdf
- szkolnictwo.pl
- testwiedzy.pl
- wikipedia.pl
- www.medonet.pl
- epodreczniki.pl
- langly.pl/wykonac-mape-mysli
- kasiakrogulec.pl/metoda-cornella-sketchnoting
- klosinski.net/notatki-metoda-cornella-i-mapy-mysli
- www.youtube.com/watch?v=qL8IgxYOyGI
- www.youtube.com/watch?v=edzGUFQHwPk
